Art. 301. § 1. Kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli udaremnia lub ogranicza zaspokojenie ich należności przez to, że tworzy w oparciu o przepisy prawa nową jednostkę gospodarczą i przenosi na nią składniki swojego majątku,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli doprowadza do swojej upadłości lub niewypłacalności.
§ 3. Kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli w sposób lekkomyślny doprowadza do swojej upadłości lub niewypłacalności, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku, zaciąganie zobowiązań lub zawieranie transakcji oczywiście sprzecznych z zasadami gospodarowania,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2
Omawiane przestępstwo polega na doprowadzeniu przez dłużnika lub osoby zajmujące się jego sprawami majątkowymi upadłości lub niewypłacalności. Przesłanki ogłoszenia upadłości określa art. 10 i 11 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze. Przez doprowadzenie do ogłoszenia upadłości należy rozumieć spowodowanie takiego stanu majątku dłużnika, w którym istnieją podstawy do ogłoszenia jego upadłości. Nie jest natomiast konieczne, aby upadłość rzeczywiście nastąpiła (ogłoszenia upadłości dokonuje z resztą sąd, a nie sam dłużnik). Niejednokrotnie, mimo, iż istnieją podstawy ogłoszenia upadłości, wniosek w tym względzie musi zostać oddalony (vide: art. 13 pr.up.i napr.), co bynajmniej nie przekreśla możliwości popełnienia przestępstwa z art. 302 § 2 lub 3 kodeksu karnego.
Druga z przesłanek dla pociągnięcia do odpowiedzialności karnej z art. 301 § 2 lub 3 kodeksu karnego jest doprowadzenie do niewypłacalności dłużnika. Dłużnik jest niewypłacalny jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań, a jeżeli dłużnik jest osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, można go uznać za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje (art. 11 § 2 pr.up i napr.).
Doprowadzenie do niewypłacalności lub upadłości przez dłużnika lub osoby działające w jego imieniu (art. 308 kodeksu karnego) będzie stanowiło podstawę do pociągnięcia do odpowiedzialności karnej jedynie wtedy, gdy taki stan jest następstwem działań lub zaniedbań tych osób sprzecznych z zasadami racjonalnego prowadzenia działalności gospodarczej (nie można karać za niepowodzenie przedsięwzięcia spowodowane czynnikami niezależnymi od dłużnika np. klęską żywiołową, gwałtowną i niespodziewaną zmianą kursów walut lub oprocentowania kredytów). Może to przy tym być każde zachowanie sprzeczne z zasadami prawidłowego gospodarowania.
Przestępstwo z art. 301 § 2 kodeksu karnego jest przestępstwem umyślnym. Dłużnik lub osoba działająca w jego imieniu musi mieć świadomość tego, że swoim zachowaniem doprowadzi do upadłości lub niewypłacalności lub przewidywać taką możliwość i godzić się na taki stan rzeczy. W praktyce udowodnienie sprawcy zamiaru doprowadzenia do niewypłacalności lub upadłości jest rzeczą bardzo trudną. O wiele częściej będziemy mieli do czynienia z lekkomyślnym doprowadzeniem do bankructwa - art. 301 § 3 kodeksu karnego. W takiej sytuacji sprawca przewiduje, że może spowodować upadłość lub niewypłacalność, ale bezpodstawnie przypuszcza, że tego uniknie.
Sprawcą przestępstwa z art. 301 § 2 lub 3 k.k. może być jedynie dłużnik (lub reprezentant takiego dłużnika - art. 308 kodeksu karnego), który ponosi odpowiedzialność majątkową wobec kilku (a więc trzech lub więcej) wierzycieli.
20. Kiedy można oskarżyć dłużnika o oszustwo – omów przesłanki popełnienia przestępstwa.
Art. 286. § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8
Oszustwo jest jednym z najczęściej spotykanych przestępstw w obrocie gospodarczym.
Omawiane przestępstwo zachodzi, gdy łącznie spełnione są następujące przesłanki :
- sprawca działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,
- wprowadza inną osobę w błąd albo wykorzystuje jej błąd lub niezdolność do należytego pojmowania przedsiębranego działania i w ten sposób
- doprowadza ją do niekorzystnego rozporządzenia mieniem.
Korzyścią majątkową lub osobistą jest korzyść zarówno dla popełniającego przestępstwo, jak i dla osób trzecich.
Doprowadzenie innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem będzie przestępstwem oszustwa jedynie wtedy, gdy zostało dokonane za pomocą wprowadzenia jej w błąd lub wykorzystaniu jej błędu. Wprowadzenie innej osoby w błąd polega na wytworzeniu u niej błędnego przekonania o stanie rzeczy istotnym dla danej sprawy. Przykładowo, może to polegać na przekonaniu kontrahenta o swojej dobrej sytuacji finansowej, o zamiarze spłaty zaciągniętej pożyczki lub zapłaty za pobrany towar. Wprowadzenie przez sprawcę w błąd może nastąpić w jakikolwiek sposób - słowem, gestem, przedstawieniem dokumentów sfałszowanych lub stwierdzających nieprawdę itp. Wykorzystanie cudzego błędu polega zaś na zaniechaniu działania, oczekiwanego według standardów obrotu, w wyniku którego osoba dokonująca rozporządzenia mieniem mogła zorientować się w rzeczywistym stanie rzeczy np. co do wypłacalności kontrahenta czy istotnych cech nabywanego towaru. Istotne tutaj jest to, iż sprawca nie wywołał błędu u osoby dokonującej czynności będącej rozporządzeniem mieniem.
Istotą przestępstwa oszustwa z art. 286 § 1 kodeksu karnego jest doprowadzenie innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Rozporządzenie mieniem to każda czynność wywołująca przesunięcie majątkowe: zapłata określonej sumy pieniężnej, wydanie towaru, wykonanie usługi itp.
Z oszustwem będziemy mieli do czynienia jedynie wtedy, gdy rozporządzenie mieniem będzie obiektywnie niekorzystne. Niekorzystność rozporządzenia mieniem najczęściej przejawia się niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem przez drugą stronę umowy jej zobowiązania np. niezapłacenie umówionej ceny za dostarczony towar lub usługę, w wyniku czego pokrzywdzony poniesie stratę majątkową lub nie osiągnie spodziewanych korzyści. Nie każde niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest przestępstwem oszustwa. Będzie tak dopiero wtedy, kiedy sprawca w chwili dokonywania przez inną osobę czynności rozporządzającej miał zamiar doprowadzenia jej do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem. Chodzi więc o sytuację, w której ktoś w momencie zawarcia umowy pożyczki lub pobrania towaru z odroczonym terminem płatności ma świadomość, iż pożyczki nie spłaci czy też nie uiści ceny za pobrany towar (ma więc z góry powzięty zamiar w tym względzie). Jeżeli niewykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, z których sprawca nie mógł zdawać sobie sprawy w chwili pobierania towaru lub pożyczonych pieniędzy (np. później został okradziony), wówczas nie będzie ponosił odpowiedzialności karnej za oszustwo.
Należy jednak podkreślić, że z oszustwem będziemy mieli do czynienia nie tylko wtedy, gdy sprawca np. nie spłaci kredytu lub nie zapłaci za pobrany towar. Omawiane przestępstwo nie musi zawsze wyrządzić rzeczywistej szkody w majątku pokrzywdzonego. Niekorzystnym rozporządzeniem mieniem może być np.: wydanie przez sprzedawcę towaru, za który uzyska zapłatę w późniejszym, niż umówiony, terminie czy też udzielenie przez bank kredytu, którego zabezpieczenie w rzeczywistości nie istnieje (nawet jeżeli dłużnik ten kredyt spłaci). Dla odpowiedzialności karnej z art. 286 § 1 kodeksu karnego wystarczy już samo pogorszenie szans wierzyciela na spłatę długu, jeżeli nastąpiło w wyniku oszukańczych zabiegów dłużnika.
Linki sponsorowane
KANCELARIA PRAWNA tel. (061) 86-888-48 |
